زمان تقریبی مطالعه: 50 دقیقه
 

تبلیغ محمد (قرآن)





در این مقاله ویژگی‌های تبلیغ و دعوت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله با توجه به آیات قرآن یبیان می‌شود.

فهرست مندرجات

۱ - آگاهی خداوند
۲ - سعی پیامبر در تبلیغ
۳ - زبان تبلیغی پیامبر
۴ - توصیه خداوند به پیامبر
۵ - وظیفه پیامبر در تبلیغ
۶ - نظارت الهی بر تبلیغ پیامبر
۷ - مدارا با مردم در طول تبلیغ
۸ - سختی تبلیغ پیامبر
۹ - محرومیت مشرکان
۱۰ - دلتنگی پیامبر
۱۱ - ابلاغ کل وحی
۱۲ - عدم بخل‌ورزی در تبلیغ
۱۳ - نهی الهی از ترک تبلیغ
۱۴ - ابزار تبلیغ پیامبر
       ۱۴.۱ - تلاوت آیات الهی‌
       ۱۴.۲ - سخنوری‌
       ۱۴.۳ - قرآن‌
۱۵ - اخلاص در تبلیغ پیامبر
۱۶ - استقامت در تبلیغ پیامبر
۱۷ - اهداف تبلیغ پیامبر
       ۱۷.۱ - اسلام‌
       ۱۷.۲ - ایمان‌
       ۱۷.۳ - بیان احکام‌
       ۱۷.۴ - توحید
       ۱۷.۵ - رفع اختلاف‌
       ۱۷.۶ - عدالت‌
       ۱۷.۷ - هدایت‌
۱۸ - بصیرت در تبلیغ پیامبر
۱۹ - پاداش تبلیغ پیامبر
۲۰ - موانع تأثیر تبلیغ پیامبر
       ۲۰.۱ - ختم قلب‌
       ۲۰.۲ - فقدان ابزار هدایت‌
       ۲۰.۳ - کفر
       ۲۰.۴ - طغیانگری‌
       ۲۰.۵ - لجاجت‌
۲۱ - جهان‌شمولی تبلیغ پیامبر
۲۲ - روشهای تبلیغ پیامبر
       ۲۲.۱ - اجتناب از اکراه‌
       ۲۲.۲ - استفاده از برهان‌
       ۲۲.۳ - استفاده از حکمت‌
       ۲۲.۴ - استفاده از فطریات‌
       ۲۲.۵ - استفاده از موعظه‌
       ۲۲.۶ - اعتدال‌
       ۲۲.۷ - انذار
       ۲۲.۸ - بشارت‌
       ۲۲.۹ - تأکید بر مشترکات‌
       ۲۲.۱۰ - تنبیه‌
       ۲۲.۱۱ - جدال احسن‌
       ۲۲.۱۲ - ساده‌گویی‌
       ۲۲.۱۳ - شناخت مخاطبان‌
       ۲۲.۱۴ - صبر
       ۲۲.۱۵ - صراحت‌
       ۲۲.۱۶ - نگرش یکسان‌
۲۳ - زمینه‌های تأثیر تبلیغ پیامبر
       ۲۳.۱ - ایمان‌
       ۲۳.۲ - حق‌پذیری‌
       ۲۳.۳ - خوف از خدا
۲۴ - مبنای تبلیغ پیامبر
۲۵ - موارد تبلیغ پیامبر
       ۲۵.۱ - بدعت‌زدایی‌
       ۲۵.۲ - تقوا
       ۲۵.۳ - جهاد
       ۲۵.۴ - عمل صالح‌
       ۲۵.۵ - ولایت امام علی
۲۶ - پانویس
۲۷ - منبع

۱ - آگاهی خداوند



آگاهی خداوند، از انجام دادن مأموريّت تبليغى پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌:
فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَ مَنِ اتَّبَعَنِ وَ قُلْ لِلَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْأُمِّيِّينَ أَ أَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ. گفته شده: «واللّه بصير بالعباد» يعنى خدا به چگونگى‌ امر تبلیغ از سوى محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ و برخورد مشرکان با آن عالم است.

۲ - سعی پیامبر در تبلیغ



سعی و تلاش پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، در امر دعوت و تبليغ خود، براى جلوگيرى از ضرر و هلاكت مردم:
لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ‌ ... فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ‌ ... «عنت» به معناى ضرر و هلاکت است، بنابراين دعوت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ از روى خیرخواهی و جلوگيرى از ضرر و هلاكت مردم بوده است.

۳ - زبان تبلیغی پيامبر



سخن گفتن پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ به زبان مردم عرب، عاملى اساسى براى پذيرش دعوت وى:
وَ إِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعالَمِينَ‌ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ‌ عَلى‌ قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ‌ بِلِسانٍ عَرَبِيٍّ مُبِينٍ‌ وَ لَوْ نَزَّلْناهُ عَلى‌ بَعْضِ الْأَعْجَمِينَ‌ فَقَرَأَهُ عَلَيْهِمْ ما كانُوا بِهِ مُؤْمِنِينَ.

۴ - توصیه خداوند به پيامبر



پیروی از حق و بى توجهى به تمایلات نفسانی مردم، در هنگام تبلیغ، توصیه خدا به محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌:
فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ قُلْ آمَنْتُ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتابٍ‌ ....

۵ - وظیفه پيامبر در تبلیغ



تبلیغ دین و دعوت مردم به آن، از وظایف پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌:
۱. ... فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ‌ ....
۲. ... وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغاً.
۳. ... فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۴. ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ‌ ....
۵. ... فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ‌ ....
۶. هذا بَلاغٌ لِلنَّاسِ وَ لِيُنْذَرُوا بِهِ‌ ....
۷. ... فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۸. فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۹. ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ‌ ....
۱۰. قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ‌ . «تكلّف» به معناى اين است كه تبليغ، وظيفه و مأموريّت الهى است، نه از طرف خود محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌.
۱۱. فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ‌ ....
۱۲. ... فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلاغُ‌ ....
۱۳. قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً إِلَّا بَلاغاً مِنَ اللَّهِ وَ رِسالاتِهِ وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ‌ خالِدِينَ فِيها أَبَداً.

۶ - نظارت الهی بر تبلیغ پيامبر



برنامه تبليغى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، برخاسته از نظارت و هدایت مستقيم خداوند:
۱. فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَ مَنِ اتَّبَعَنِ وَ قُلْ لِلَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْأُمِّيِّينَ أَ أَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ.
۲. وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا ... مراد از «لحكم ربّك» مى‌تواند دعوت به حق باشد و «بأعيننا» يعنى حال و برنامه تو تحت نظر ما است و از آن غافل نيستيم.

۷ - مدارا با مردم در طول تبلیغ



برخوردارى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ از طبع كريمانه و مدارا با مردم، در دعوت و تبليغ آنان:
وَ إِنَّكَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِيمٍ‌ . بنا بر اينكه مقصود از «خلق عظیم» برخورد كريمانه و همراه با ملایمت و مدارا در دعوت مردم باشد.

۸ - سختی تبلیغ پيامبر



سختى امر دعوت و تبليغ پيامبراكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
يا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ‌ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِيلًا إِنَّ لَكَ فِي النَّهارِ سَبْحاً طَوِيلًا . مقصود از «قولًا ثقيلًا» امر دعوت و تبلیغ دین است.

۹ - محرومیت مشرکان



درخواستهاى نابجاى مشركان از پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، زمينه‌ساز محرومیّت آنان از برخى معارف الهی:
فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعْضَ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ ضائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَنْ يَقُولُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ جاءَ مَعَهُ مَلَكٌ‌ ....

۱۰ - دلتنگی پيامبر



انديشه ترك ابلاغ وحی، مايه دلتنگی و ناراحتی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌:
فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعْضَ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ ضائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَنْ يَقُولُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ جاءَ مَعَهُ مَلَكٌ‌ ....

۱۱ - ابلاغ کل وحی



پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، وظيفه‌دار ابلاغ همه معارف و احکام وحى شده به او:
فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعْضَ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ ضائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ‌ ....

۱۲ - عدم بخل‌ورزی در تبلیغ



مبرّا بودن پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ از بخل‌ورزی در ابلاغ وحی:
وَ ما هُوَ عَلَى الْغَيْبِ بِضَنِينٍ.

۱۳ - نهی الهی از ترک تبلیغ



خداوند، نهى‌كننده پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ از ترك ابلاغ وحی به علت درخواستهاى نابجاى مشرکان:
فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعْضَ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ ضائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَنْ يَقُولُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ جاءَ مَعَهُ مَلَكٌ إِنَّما أَنْتَ نَذِيرٌ وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَكِيلٌ‌ . كلمه «لعلّ» در آيه به معناى نهی است.

۱۴ - ابزار تبليغ پیامبر




۱۴.۱ - تلاوت آيات الهى‌


آیات الهی، وسيله‌اى براى تبليغ مردم از سوى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ‌ ....
۲. كَما أَرْسَلْنا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِنا ....
۳. لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ‌ ....
۴. وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالُوا ما هذا إِلَّا رَجُلٌ يُرِيدُ أَنْ يَصُدَّكُمْ عَمَّا كانَ يَعْبُدُ آباؤُكُمْ‌ ....
۵. هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ‌ ....
۶. رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ‌ ....

۱۴.۲ - سخنورى‌


••• سخنوری، راهى براى تبليغ مردم از سوى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ‌ ... وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغاً.

••• بيان روشن و رسا، ابزارى براى تبلیغ دین از سوى محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْهِ‌ ما حُمِّلَ وَ عَلَيْكُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۲. وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۳. بَلْ مَتَّعْتُ هؤُلاءِ وَ آباءَهُمْ حَتَّى جاءَهُمُ الْحَقُّ وَ رَسُولٌ مُبِينٌ‌ وَ لَمَّا جاءَهُمُ الْحَقُّ قالُوا هذا سِحْرٌ وَ إِنَّا بِهِ كافِرُونَ.

۱۴.۳ - قرآن‌


قرآن، وسيله تبليغ و دعوت مردم:
قُلْ‌ ... وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ‌ ....

۱۵ - اخلاص در تبليغ پیامبر



اخلاص و عدم درخواست مزد، به هنگام تبليغ از سوى محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرى‌ لِلْعالَمِينَ.
۲. وَ ما أَكْثَرُ النَّاسِ وَ لَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ‌ وَ ما تَسْئَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ.
۳. قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلًا.
۴. قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ شَهِيدٌ.
۵. قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ.
۶. ذلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى‌ وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ.

۱۶ - استقامت در تبليغ پیامبر



پيامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به استقامت در تبلیغ دین و گسترش توحید:
فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ‌ ... لا حُجَّةَ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمُ‌ ....

۱۷ - اهداف تبليغ پیامبر




۱۷.۱ - اسلام‌


••• پيامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله، دعوت‌كننده مردم به دین اسلام:
۱. شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي‌ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ‌ ... فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ‌ ....
۲. ... وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ ... وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُوَ يُدْعى‌ إِلَى الْإِسْلامِ‌ ....

••• دعوت مردم به اسلام با حکمت و موعظه، سفارش خدا به پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ ... منظور از «سبيل ربّك» اسلام است.

•••پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، دعوت‌كننده مردم به دين اسلام:
فَما يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ‌. بر اين اساس كه مخاطب «يكذّبك» پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ و مقصود از «الدّين»، دین اسلام باشد.

۱۷.۲ - ايمان‌


••• تبليغ و فراخوانی منافقان از سوى محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، براى ايمان آوردن همانند ایمان ديگر مؤمنان:
وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَما آمَنَ النَّاسُ قالُوا أَ نُؤْمِنُ كَما آمَنَ السُّفَهاءُ ....

••• دعوت انسانها، جهت ایمان به خدا، از سوى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادِي لِلْإِيمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا ....
۲. قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً ... فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ‌ ....

••• ايمان آوردن مردم به رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، از پيامهاى تبليغى آن حضرت:
قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً ... فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ‌ ....

۱۷.۳ - بيان احكام‌


بيان احكام و حقايق کتب آسمانی، از اهداف تبليغ پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ.
۲. قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ.

۱۷.۴ - توحيد


••• پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، دعوت‌كننده به خدا و یکتاپرستی:
۱. قُلْ أَيُّ شَيْ‌ءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ أَ إِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرى‌ قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِي بَرِي‌ءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ.
۲. قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ يُحيِي وَ يُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ كَلِماتِهِ وَ اتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ‌ تَهْتَدُونَ.
۳. قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ‌ وَ لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكَ وَ لا يَضُرُّكَ فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذاً مِنَ الظَّالِمِينَ.
۴. قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‌ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي وَ سُبْحانَ اللَّهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ.
۵. بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ‌ وَ قالُوا قُلُوبُنا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ وَ فِي آذانِنا وَقْرٌ وَ مِنْ بَيْنِنا وَ بَيْنِكَ حِجابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنا عامِلُونَ‌ قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى‌ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَ اسْتَغْفِرُوهُ وَ وَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ.
۶. يا قَوْمَنا أَجِيبُوا داعِيَ اللَّهِ وَ آمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ يُجِرْكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ.

•••دعوت اهل‌کتاب به توحيد از سوى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‌ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَ لا يَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ.
۲. وَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَفْرَحُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ مِنَ الْأَحْزابِ مَنْ يُنْكِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ وَ لا أُشْرِكَ بِهِ إِلَيْهِ أَدْعُوا وَ إِلَيْهِ مَآبِ.
۳. شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى‌ وَ عِيسى‌ أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ‌ وَ ما تَفَرَّقُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ إِلى‌ أَجَلٍ مُسَمًّى لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّ الَّذِينَ أُورِثُوا الْكِتابَ مِنْ بَعْدِهِمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ‌ فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ قُلْ آمَنْتُ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتابٍ وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنا وَ رَبُّكُمْ لَنا أَعْمالُنا وَ لَكُمْ أَعْمالُكُمْ لا حُجَّةَ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنا وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ.

••• دعوت خویشاوندان به توحيد، از وظايف محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
فَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ‌ وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ.

••• دعوت مشرکان به توحید، از جانب محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ.
۲. قُلْ أَيُّ شَيْ‌ءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ أَ إِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرى‌ قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِي بَرِي‌ءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ.
۳. وَ هُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَ يَنْأَوْنَ عَنْهُ وَ إِنْ يُهْلِكُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُونَ.
۴. قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ.
۵. قُلْ أَ نَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا وَ نُرَدُّ عَلى‌ أَعْقابِنا بَعْدَ إِذْ هَدانَا اللَّهُ كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ الشَّياطِينُ فِي الْأَرْضِ حَيْرانَ لَهُ أَصْحابٌ يَدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنا قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى‌ وَ أُمِرْنا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمِينَ.
۶. اتَّبِعْ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ أَعْرِضْ‌ عَنِ الْمُشْرِكِينَ.
۷. قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ.
۸. قُلْ إِنَّنِي هَدانِي رَبِّي إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ دِيناً قِيَماً مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ‌ قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‌ لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ‌ قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ لا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلَّا عَلَيْها وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‌ ثُمَّ إِلى‌ رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ.
۹. قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ أَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ.
۱۰. فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ.
۱۱. قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ كُنْتُمْ فِي شَكٍّ مِنْ دِينِي فَلا أَعْبُدُ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ أَعْبُدُ اللَّهَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ.
۱۲. الر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ.
۱۳. قُلْ مَنْ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ قُلْ أَ فَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ لا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ نَفْعاً وَ لا ضَرًّا قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمى‌ وَ الْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُماتُ وَ النُّورُ أَمْ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ خَلَقُوا كَخَلْقِهِ فَتَشابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ قُلِ اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّارُ.
۱۴. كَذلِكَ أَرْسَلْناكَ فِي أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِها أُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَيْهِمُ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ هُمْ يَكْفُرُونَ بِالرَّحْمنِ قُلْ هُوَ رَبِّي لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ مَتابِ.
۱۵. سُبْحانَهُ وَ تَعالى‌ عَمَّا يَقُولُونَ عُلُوًّا كَبِيراً وَ جَعَلْنا عَلى‌ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِذا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلى‌ أَدْبارِهِمْ نُفُوراً.
۱۶. وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيراً.
۱۷. قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى‌ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً.
۱۸. أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ هذا ذِكْرُ مَنْ مَعِيَ وَ ذِكْرُ مَنْ قَبْلِي بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُونَ‌ وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ.
۱۹. قُلْ إِنَّما يُوحى‌ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ.
۲۰. لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَكاً هُمْ ناسِكُوهُ فَلا يُنازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَ ادْعُ إِلى‌ رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلى‌ هُدىً مُسْتَقِيمٍ.
۲۱. إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَها وَ لَهُ كُلُّ شَيْ‌ءٍ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ.
۲۲. وَ لا يَصُدُّنَّكَ عَنْ آياتِ اللَّهِ بَعْدَ إِذْ أُنْزِلَتْ إِلَيْكَ وَ ادْعُ إِلى‌ رَبِّكَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ.
۲۳. قُلْ أَرُونِيَ الَّذِينَ أَلْحَقْتُمْ بِهِ شُرَكاءَ كَلَّا بَلْ هُوَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ.
۲۴. إِنَّهُمْ كانُوا إِذا قِيلَ لَهُمْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ‌ وَ يَقُولُونَ أَ إِنَّا لَتارِكُوا آلِهَتِنا لِشاعِرٍ مَجْنُونٍ.
۲۵. قُلْ إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلَّا اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ.
۲۶. قُلْ أَ فَغَيْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّي أَعْبُدُ أَيُّهَا الْجاهِلُونَ‌ وَ لَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ‌ بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ.
۲۹. قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَمَّا جاءَنِي الْبَيِّناتُ مِنْ رَبِّي وَ أُمِرْتُ أَنْ أُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمِينَ.
۳۰. قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى‌ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَ اسْتَغْفِرُوهُ وَ وَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ.
۳۱. شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسى‌ وَ عِيسى‌ أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ اللَّهُ يَجْتَبِي إِلَيْهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ يُنِيبُ‌ وَ ما تَفَرَّقُوا إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ لَوْ لا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ إِلى‌ أَجَلٍ مُسَمًّى لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَ إِنَّ الَّذِينَ أُورِثُوا الْكِتابَ مِنْ بَعْدِهِمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ‌ فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ قُلْ آمَنْتُ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتابٍ وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنا وَ رَبُّكُمْ لَنا أَعْمالُنا وَ لَكُمْ أَعْمالُكُمْ لا حُجَّةَ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنا وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ.
۳۲. قُلْ أَ رَأَيْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ ائْتُونِي بِكِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ.
۳۳. قُلْ إِنَّما أَدْعُوا رَبِّي وَ لا أُشْرِكُ بِهِ أَحَداً قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً.
۳۴. قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ‌ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ‌ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ‌ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ.
۳۵. قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ.

۱۷.۵ - رفع اختلاف‌


رفع اختلاف انسانها، از اهداف تبليغ محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌ بر اساس قرآن:
وَ ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ.

۱۷.۶ - عدالت‌


برپايى عدالت، يكى از اهداف دعوت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. قُلْ تَعالَوْا .... وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ ... وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا ....
۲. قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ ....
۳. ... فَادْعُ‌ ... وَ قُلْ‌ ... وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ‌ ....

۱۷.۷ - هدايت‌


••• هدایت مردم به حیات واقعى خود، از اهداف دعوت پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ‌ ....

••• دعوت و هدایت به صراط مستقیم، از اهداف تبليغى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ‌ ....
۲. الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ.
۳. وَ إِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.
۴. وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لَا الْإِيمانُ وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا وَ إِنَّكَ لَتَهْدِي إِلى‌ صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ.

۱۸ - بصيرت در تبليغ پیامبر



محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌، داراى بصیرت در تبليغ و دعوت خود به توحید و نفی شرک:
قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‌ بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي وَ سُبْحانَ اللَّهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ.

۱۹ - پاداش تبليغ پیامبر



هدایت مردم به راه خدا، پاداش تبليغ محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
قُلْ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ يَتَّخِذَ إِلى‌ رَبِّهِ سَبِيلًا.

۲۰ - موانع تأثير تبليغ پیامبر




۲۰.۱ - ختم قلب‌


ختم قلب و مسدود بودن ابزار شناخت، مانع اثرپذيرى از تبليغ محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله‌:
۱. إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌ خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ‌ ....
۲. فَإِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‌ وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ‌ وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ‌ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ.
۳. بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ‌ وَ قالُوا قُلُوبُنا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ وَ فِي آذانِنا وَقْرٌ وَ مِنْ بَيْنِنا وَ بَيْنِكَ حِجابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنا عامِلُونَ.

۲۰.۲ - فقدان ابزار هدايت‌


ناتوانی پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نسبت به هدايت افراد فاقد ابزار هدایت:
۱. ... أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَ‌ ....
۲. ... أَ فَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ‌ ....
۳. ... وَ أَنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ‌ أُولئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ سَمْعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ‌ ....
۴. ... إِنَّا جَعَلْنا عَلى‌ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى‌ فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً.
۵. إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‌ ....
۶. وَ ما أَنْتَ بِهادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ‌ ....
۷. وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ.
۸. وَ ما يَسْتَوِي الْأَحْياءُ وَ لَا الْأَمْواتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشاءُ وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ.
۹. أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ أَوْ تَهْدِي الْعُمْيَ وَ مَنْ كانَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ.

۲۰.۳ - كفر


کفرورزی، مانع تأثيرپذيرى از تبليغ محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌ خَتَمَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ وَ عَلى‌ سَمْعِهِمْ وَ عَلى‌ أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ.
۲. فَإِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‌ وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ‌ وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ.

۲۰.۴ - طغيانگرى‌


طغیانگری، مانع اثرپذيرى از هدایت و تبليغ پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
كَذلِكَ ما أَتَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا قالُوا ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ‌ أَ تَواصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ‌ فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَما أَنْتَ بِمَلُومٍ.

۲۰.۵ - لجاجت‌


روح لجاجت و حق‌ناپذیری، مانع تأثير تبليغ محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى‌ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌ وَ جَعَلْنا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لا يُبْصِرُونَ‌ وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ.
۲. بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ‌ وَ قالُوا قُلُوبُنا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونا إِلَيْهِ وَ فِي آذانِنا وَقْرٌ وَ مِنْ بَيْنِنا وَ بَيْنِكَ حِجابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنا عامِلُونَ.

۲۱ - جهان‌شمولى تبليغ پیامبر



تبلیغ محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، فراگير و جهان شمول:
۱. قُلْ أَيُّ شَيْ‌ءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي‌ وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ‌ ....
۲. أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرى‌ لِلْعالَمِينَ.
۳. قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً ....
۴. وَ ما تَسْئَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ.
۵. الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ.
۶. تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‌ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً.
۷. وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ.
۸. هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ‌ وَ آخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ.

۲۲ - روشهاى تبليغ پیامبر




۲۲.۱ - اجتناب از اكراه‌


اجتناب پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از اکراه و اجبار مردم، در دعوت‌هاى خود:
۱. فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَ مَنِ اتَّبَعَنِ وَ قُلْ لِلَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْأُمِّيِّينَ أَ أَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ.
۲. قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‌ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَ لا يَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ.
۳. مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً.
۴. ... فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۵. ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ‌ ....
۶. ... قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ.
۷. ... قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِي خَوْضِهِمْ يَلْعَبُونَ.
۸. قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِيَ فَعَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ.
۹. اتَّبِعْ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ.
۱۰. وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكُوا وَ ما جَعَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ.
۱۱. وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعاً أَ فَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ.
۱۲. ... قَدْ جاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ‌ ... وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ.
۱۳. ... إِنَّما أَنْتَ نَذِيرٌ وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَكِيلٌ.
۱۴. ... فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ وَ عَلَيْنَا الْحِسابُ.
۱۵. فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۱۶. قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْهِ ما حُمِّلَ وَ عَلَيْكُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۱۷. أَ رَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ أَ فَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا.
۱۸. وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۱۹. وَ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ اللَّهُ حَفِيظٌ عَلَيْهِمْ وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ.
۲۰. نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَقُولُونَ وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعِيدِ.
۲۱. فَذَرْهُمْ حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي فِيهِ يُصْعَقُونَ.
۲۲. ... فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۲۳. فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَ يَلْعَبُوا حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ.
۲۴. فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ.

۲۲.۲ - استفاده از برهان‌


دعوت پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، استوار بر دلیل و برهان:
۱. كَيْفَ يَهْدِي اللَّهُ قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ وَ شَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَ جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ‌ ....
۲. قُلْ إِنِّي عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي‌ ... «بيّنه» به معناى دليل روشن است.
۳. أَ فَمَنْ كانَ عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ‌ ....
۴. ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ ... مقصود از «حکمت»، حجّت و برهان است.
۵. قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَمَّا جاءَنِي الْبَيِّناتُ مِنْ رَبِّي‌ ....
۶. أَ فَمَنْ كانَ عَلى‌ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ‌ ....

۲۲.۳ - استفاده از حكمت‌


پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به استفاده از حكمت، در دعوت به راه پروردگار:
ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ ....

۲۲.۴ - استفاده از فطريات‌


بهره‌گيرى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از فطرت انسان‌ها، در جلب منفعت و گريز از ضرر، براى تبليغ توحید و معارف الهی:
۱. قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً ....
۲. قُلْ أَ نَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا ....
۳. إِنَّما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً وَ تَخْلُقُونَ إِفْكاً إِنَ‌ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقاً فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ وَ اشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ‌ وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.

۲۲.۵ - استفاده از موعظه‌


پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به استفاده از موعظه، در دعوت به راه خدا:
۱. أُولئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغاً.
۲. ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ.
۳. قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‌ وَ فُرادى‌ ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَدِيدٍ.

۲۲.۶ - اعتدال‌


ملزم بودن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، به رعايت اعتدال و میانه‌روی، در تبليغ و ارتباط با مردم:
خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ‌. در روايتى از امام صادق علیه السلام «عفو» به حد وسط تفسير شده است.
فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُكُمْ عَلى‌ سَواءٍ ....

۲۲.۷ - انذار


انذار از عذاب‌های خدا، از روش‌هاى تبليغى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً ....
۲. يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلى‌ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ تَقُولُوا ما جاءَنا مِنْ بَشِيرٍ وَ لا نَذِيرٍ فَقَدْ جاءَكُمْ بَشِيرٌ وَ نَذِيرٌ وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ.
۳. ... وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ‌ ....
۴. وَ أَنْذِرْ بِهِ الَّذِينَ يَخافُونَ أَنْ يُحْشَرُوا إِلى‌ رَبِّهِمْ لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ.
۵. وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ‌ ... وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى‌ وَ مَنْ حَوْلَها ....
۶. كِتابٌ أُنْزِلَ إِلَيْكَ فَلا يَكُنْ فِي صَدْرِكَ حَرَجٌ مِنْهُ لِتُنْذِرَ بِهِ وَ ذِكْرى‌ لِلْمُؤْمِنِينَ.
۷. أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۸. قُلْ‌ ... إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ.
۹. أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا إِلى‌ رَجُلٍ مِنْهُمْ أَنْ أَنْذِرِ النَّاسَ‌ ....
۱۰. أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ.
۱۱. فَلَعَلَّكَ تارِكٌ بَعْضَ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ ضائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَنْ يَقُولُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ جاءَ مَعَهُ مَلَكٌ إِنَّما أَنْتَ نَذِيرٌ ....
۱۲. وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ.
۱۳. وَ أَنْذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذابُ فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُوا رَبَّنا أَخِّرْنا إِلى‌ أَجَلٍ قَرِيبٍ نُجِبْ دَعْوَتَكَ وَ نَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَ وَ لَمْ تَكُونُوا أَقْسَمْتُمْ مِنْ‌ قَبْلُ ما لَكُمْ مِنْ زَوالٍ.
۱۴. هذا بَلاغٌ لِلنَّاسِ وَ لِيُنْذَرُوا بِهِ وَ لِيَعْلَمُوا أَنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ لِيَذَّكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ.
۱۵. وَ قُلْ إِنِّي أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ.
۱۶. يُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلى‌ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ.
۱۷. وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۱۸. قَيِّماً لِيُنْذِرَ بَأْساً شَدِيداً مِنْ لَدُنْهُ‌ ... وَ يُنْذِرَ الَّذِينَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً.
۱۹. فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ‌ ... وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا.
۲۰. قُلْ إِنَّما أُنْذِرُكُمْ بِالْوَحْيِ وَ لا يَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعاءَ إِذا ما يُنْذَرُونَ.
۲۱. قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّما أَنَا لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۲۲. تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى‌ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً.
۲۳. وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۲۴. إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۲۵. وَ إِنَّهُ لَتَنْزِيلُ رَبِّ الْعالَمِينَ‌ نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ‌ عَلى‌ قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ.
۲۶. وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ.
۲۷. وَ أَنْ أَتْلُوَا الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدى‌ فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّما أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ.
۲۸. وَ ما كُنْتَ بِجانِبِ الطُّورِ إِذْ نادَيْنا وَ لكِنْ رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أَتاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ.
۲۹. وَ قالُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آياتٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْآياتُ عِنْدَ اللَّهِ وَ إِنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۳۰. أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أَتاهُمْ مِنْ نَذِيرٍ مِنْ قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ.
۳۱. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۳۲. قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‌ وَ فُرادى‌ ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَدِيدٍ.
۳۳. إِنْ أَنْتَ إِلَّا نَذِيرٌ إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِيها نَذِيرٌ.
۳۴. وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذِيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدى‌ مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذِيرٌ ما زادَهُمْ إِلَّا نُفُوراً.
۳۵. تَنْزِيلَ الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ‌ لِتُنْذِرَ قَوْماً ما أُنْذِرَ آباؤُهُمْ فَهُمْ غافِلُونَ‌ وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ‌ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌ إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ.
۳۶. وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ‌ ....
۳۷. قُلْ إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ ....
۳۸. إِنْ يُوحى‌ إِلَيَّ إِلَّا أَنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۳۹. فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنْذَرْتُكُمْ صاعِقَةً مِثْلَ صاعِقَةِ عادٍ وَ ثَمُودَ.
۴۰. وَ كَذلِكَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَذِيرٍ إِلَّا قالَ مُتْرَفُوها إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‌ أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلى‌ آثارِهِمْ مُقْتَدُونَ.
۴۱. قُلْ ما كُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ وَ ما أَدْرِي ما يُفْعَلُ بِي وَ لا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى‌ إِلَيَّ وَ ما أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۴۲. إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۴۳. بَلْ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ فَقالَ الْكافِرُونَ هذا شَيْ‌ءٌ عَجِيبٌ.
۴۴. فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ‌ وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۴۵. قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَ إِنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ.
۴۶. قُمْ فَأَنْذِرْ.
۴۷. إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرُ مَنْ يَخْشاها.
۴۸. فَأَنْذَرْتُكُمْ ناراً تَلَظَّى.

۲۲.۸ - بشارت‌


بشارت به مخاطبان، از روش‌هاى تبليغى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً ....
۲. إِنَّا أَوْحَيْنا إِلَيْكَ‌ ... رُسُلًا مُبَشِّرِينَ‌ ....
۳. يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلى‌ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ تَقُولُوا ما جاءَنا مِنْ بَشِيرٍ وَ لا نَذِيرٍ فَقَدْ جاءَكُمْ بَشِيرٌ وَ نَذِيرٌ وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ.
۴. وَ إِذا جاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى‌ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
۵. قُلْ‌ ... إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ.
۶. وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۷. فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ‌ ....
۸. وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۹. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۱۰. وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيراً وَ نَذِيراً ....
۱۱. إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً ....
۱۲. إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ‌ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ.
۱۳. بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ.
۱۴. إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً.
۱۵. وَ أُخْرى‌ تُحِبُّونَها نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ.

۲۲.۹ - تأكيد بر مشتركات‌


تكيه بر مشتركات پذيرفته شده، از روشهاى تبليغى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‌ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً وَ لا يَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً ....

۲۲.۱۰ - تنبيه‌


برانگيختن عقل و دعوت به تفکّر، در برابر سنّت‌گرايى و آيين تقليدى مشرکان، از روشهاى تبليغى پيامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَيْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ آباؤُهُمْ لا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُونَ‌. آيه، درباره تقلید كفّار و اعراض آنان از اجابت دعوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله است.
۲. وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ قالُوا حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ آباؤُهُمْ لا يَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُونَ.
۳. قالَ أَ وَ لَوْ جِئْتُكُمْ بِأَهْدى‌ مِمَّا وَجَدْتُمْ عَلَيْهِ آباءَكُمْ قالُوا إِنَّا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ كافِرُونَ.

۲۲.۱۱ - جدال احسن‌


پيامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور جدال احسن، در دعوت به راه خدا:
ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ‌ ... وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ‌ ....

۲۲.۱۲ - ساده‌گويى‌


زبان گويا و ساده‌گویی پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، از روش‌هاى تبليغى و دعوت آن حضرت:
۱. فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا.
۲. فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ.

۲۲.۱۳ - شناخت مخاطبان‌


شناخت استعداد و قابليّت مخاطب و برخورد متناسب با آنان، از مأموريّت‌هاى تبليغى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. ادْعُ إِلى‌ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ.
۲. فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلَّا الْحَياةَ الدُّنْيا ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدى‌.

۲۲.۱۴ - صبر


صبر و پایداری در برابر سختيها و ناملايمات، از ويژگيهاى تبليغى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ وَ اصْبِرْ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ.
۲. فَاصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ‌ ....
۳. وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها ....
۴. اصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ وَ اذْكُرْ عَبْدَنا داوُدَ ذَا الْأَيْدِ إِنَّهُ أَوَّابٌ.
۵. فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ‌ ....
۶. فَاصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ‌ ....
۷. وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ.
۸. فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تَكُنْ كَصاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نادى‌ وَ هُوَ مَكْظُومٌ.
۹. وَ اصْبِرْ عَلى‌ ما يَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِيلًا.
۱۰. يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ قُمْ فَأَنْذِرْ وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ.
۱۱. فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِماً أَوْ كَفُوراً.

۲۲.۱۵ - صراحت‌


••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور ابلاغ رسالت الهی خويش، به صورت صریح و آشکار:
فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ‌. «صدع» به معناى اظهار و اعلان است.

••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور ابلاغ روشن و صريح پيامهاى الهى به مردم:
۱. ... وَ عِظْهُمْ وَ قُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغاً.
۲. وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۳. ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ‌ ....
۴. هذا بَلاغٌ لِلنَّاسِ وَ لِيُنْذَرُوا بِهِ‌ ....
۵. وَ قالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما عَبَدْنا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ نَحْنُ وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْ‌ءٍ كَذلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۶. فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْكَ الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۷. قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْهِ ما حُمِّلَ وَ عَلَيْكُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۸. وَ إِنْ تُكَذِّبُوا فَقَدْ كَذَّبَ أُمَمٌ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۹. وَ ما عَلَيْنا إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۱۰. ... فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلاغُ‌ ....
۱۱. وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّما عَلى‌ رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ.
۱۲. قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً إِلَّا بَلاغاً مِنَ اللَّهِ وَ رِسالاتِهِ‌ ....

۲۲.۱۶ - نگرش يكسان‌


نگرش يكسان و پرهيز از تبعیض و تفاوت در دعوت مردم، از روشهاى تبليغى محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُكُمْ عَلى‌ سَواءٍ ... در برداشت ياد شده، مقصود از «آذنتكم» اعلام تبليغى‌ امورى اخذ شده كه بيان آن بر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله واجب است.
۲. فَلِذلِكَ فَادْعُ وَ اسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَهُمْ وَ قُلْ آمَنْتُ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتابٍ وَ أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ‌ ... بنا بر اينكه «أمرت لاعدل بينكم» مربوط به چگونگى اجراى دعوت اقامه دین به وسيله پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله باشد.

۲۳ - زمينه‌هاى تأثير تبليغ پیامبر




۱۷.۲ - ايمان‌


••• تصدیق و ايمان به آيات خدا، زمينه‌ساز تأثيرپذيرى از تبليغ پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ.

••• برخوردارى از روحيّه ایمان، زمينه‌ساز بهره‌مندى از هشدارها و تذكّرات محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى‌ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ.

۲۳.۲ - حق‌پذيرى‌


حق‌پذیری و داشتن روحيه تسلیم، زمينه ساز تأثير پذيرى از تبليغ پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ.
۲. وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌ إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ.

۲۳.۳ - خوف از خدا


ترس از خدا، زمينه‌ساز تأثيرپذيرى از مواعظ محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. وَ سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‌ إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَرِيمٍ.
۲. فَذَكِّرْ إِنْ نَفَعَتِ الذِّكْرى‌ سَيَذَّكَّرُ مَنْ يَخْشى‌.

۲۴ - مبناى تبليغ پیامبر



رسالت تبليغى رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشئت گرفته از وحی الهی:
۱. ... إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى‌ إِلَيَ‌ ... جمله «إن أتّبع ...» مى‌رساند كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور است مردم را فقط بر اساس وحی دعوت كند.
۲. اتَّبِعْ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‌ ....
۳. ... قُلْ إِنَّما أَتَّبِعُ ما يُوحى‌ إِلَيَّ مِنْ رَبِّي‌ ....
۴. وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ‌ ....
۵. قُلْ إِنَّما أُنْذِرُكُمْ بِالْوَحْيِ‌ ....
۶. وَ اتَّبِعْ ما يُوحى‌ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‌ ....
۷. فَاسْتَمْسِكْ بِالَّذِي أُوحِيَ إِلَيْكَ‌ ....
۸. ... إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحى‌ إِلَيَ‌ ....
۹. وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‌ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ‌ يُوحى‌.

۲۵ - موارد تبليغ پیامبر




۲۵.۱ - بدعت‌زدايى‌


مبارزه با بدعتها، از موارد تبليغى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‌ وَ مِنَ الْإِبِلِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ وَصَّاكُمُ اللَّهُ بِهذا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ كَذِباً لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ‌ قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلى‌ طاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌ سَيَقُولُ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَيْ‌ءٍ كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ‌ حَتَّى ذاقُوا بَأْسَنا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ‌ قُلْ هَلُمَّ شُهَداءَكُمُ الَّذِينَ يَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ هذا فَإِنْ شَهِدُوا فَلا تَشْهَدْ مَعَهُمْ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَ هُمْ بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ.

۲۵.۲ - تقوا


پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، دعوت‌كننده مردم به تقوا:
۱. قُلْ يا عِبادِ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ‌ ....
۲. عَبْداً إِذا صَلَّى‌ أَوْ أَمَرَ بِالتَّقْوى‌.

۲۵.۳ - جهاد


دعوت و ترغيب مسلمانان براى جنگ و جهاد، از تبليغات پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. الَّذِينَ اسْتَجابُوا لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما أَصابَهُمُ الْقَرْحُ‌ ....
۲. فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ... وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ‌ ... «تحریض» به معناى تشویق و ترغیب در اجراى كارى‌است.
۳. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ‌ ... مقصود از «لما يحييكم» دعوت به جهاد است.
[۳۵۹] كشف الاسرار، ج ۴، ص ۲۸.

۴. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ‌ ....

۲۵.۴ - عمل صالح‌


••• انجام دادن عمل شايسته، از دعوت‌هاى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى‌ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً.

••• مأموريّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، براى دعوت مردم به كارهاى پسنديده:
... وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ‌ ....

۲۵.۵ - ولايت امام على


ابلاغ ولایت و خلافت علی علیه‌السلام به مسلمانان، از موارد تبليغى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ‌... بر اساس روايات شیعه و سنّی، آيه مزبور در مورد خلافت و ولایت علی علیه‌السلام و اعلان آن از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل شده است.

۲۶ - پانویس


 
۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۰.    
۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۷۱۹.    
۳. توبه/سوره۹، آیه۱۲۸.    
۴. توبه/سوره۹، آیه۱۲۹.    
۵. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۲، ص ۶۱، «عنت».    
۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۴۱۱-۴۱۲.    
۷. شعراء/سوره۲۶، آیات۱۹۲- ۱۹۵.    
۸. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۹۸.    
۹. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۹۹.    
۱۰. شوری/سوره۴۲، آیه۱۵.    
۱۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۰.    
۱۲. نساء/سوره۴، آیه۶۳.    
۱۳. مائده/سوره۵، آیه۹۲.    
۱۴. مائده/سوره۵، آیه۹۹.    
۱۵. رعد/سوره۱۳، آیه۴۰.    
۱۶. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۵۲.    
۱۷. نحل/سوره۱۶، آیه۳۵.    
۱۸. نحل/سوره۱۶، آیه۸۲.    
۱۹. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۲۰. ص/سوره۳۸، آیه۸۶.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص ۷۵۹.    
۲۲. شوری/سوره۴۲، آیه۱۵.    
۲۳. شوری/سوره۴۲، آیه۴۸.    
۲۴. جنّ/سوره۷۲، آیه۲۲.    
۲۵. جنّ/سوره۷۲، آیه۲۳.    
۲۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۰.    
۲۷. طور/سوره۵۲، آیه۴۸.    
۲۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۹، ص ۲۴.    
۲۹. قلم/سوره۶۸، آیه۴.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص ۵۰۰.    
۳۱. ثعلبی، ابو اسحاق محمد، الکشف و البیان، ج ۱۰، ص ۹.    
۳۲. مزمّل/سوره۷۳، آیات۱-۷.    
۳۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۲۰، ص ۶۲.    
۳۴. هود/سوره۱۱، آیه۱۲.    
۳۵. هود/سوره۱۱، آیه۱۲.    
۳۶. هود/سوره۱۱، آیه۱۲.    
۳۷. تکویر/سوره۸۱، آیه۲۴.    
۳۸. هود/سوره۱۱، آیه۱۲.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص ۲۲۱.    
۴۰. بقره/سوره۲، آیه۱۲۹.    
۴۱. بقره/سوره۲، آیه۱۵۱.    
۴۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۶۴.    
۴۳. سبأ/سوره۳۴، آیه۴۳.    
۴۴. جمعه/سوره۶۲، آیه۲.    
۴۵. طلاق/سوره۶۵، آیه۱۱.    
۴۶. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۴۷. نساء/سوره۴، آیه۶۳.    
۴۸. نور/سوره۲۴، آیه۵۴.    
۴۹. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۱۸.    
۵۰. زخرف/سوره۴۳، آیه۲۹.    
۵۱. زخرف/سوره۴۳، آیه۳۰.    
۵۲. انعام/سوره۶، آیه۱۹.    
۵۳. انعام/سوره۶، آیه۹۰.    
۵۴. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۳.    
۵۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۴.    
۵۶. فرقان/سوره۲۵، آیه۵۷.    
۵۷. سبأ/سوره۳۴، آیه۴۷.    
۵۸. ص/سوره۳۸، آیه۸۶.    
۵۹. شوری/سوره۴۲، آیه۲۳.    
۶۰. شوری/سوره۴۲، آیه۱۵.    
۶۱. شوری/سوره۴۲، آیه۱۳.    
۶۲. شوری/سوره۴۲، آیه۱۵.    
۶۳. صفّ/سوره۶۱، آیه۶.    
۶۴. صفّ/سوره۶۱، آیه۷.    
۶۵. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۶۶. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج ۷، ص ۳۸۷.    
۶۷. تین/سوره۹۵، آیه۷.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص ۷۷۶-۷۷۷.    
۶۹. بقره/سوره۲، آیه۱۳.    
۷۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۹۳.    
۷۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۸.    
۷۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۸.    
۷۳. مائده/سوره۵، آیه۱۵.    
۷۴. انعام/سوره۶، آیه۱۵۱.    
۷۵. انعام/سوره۶، آیه۱۹.    
۷۶. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۸.    
۷۷. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۴.    
۷۸. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۶.    
۷۹. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۸.    
۸۰. فصّلت/سوره۴۱، آیات۴-۶.    
۸۱. احقاف/سوره۴۶، آیه۳۱.    
۸۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۶۴.    
۸۳. رعد/سوره۱۳، آیه۳۶.    
۸۴. شوری/سوره۴۲، آیات۱۳-۱۵.    
۸۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۲۱۳.    
۸۶. شعراء/سوره۲۶، آیه۲۱۴.    
۸۷. مائده/سوره۵، آیه۷۶.    
۸۸. انعام/سوره۶، آیه۱۹.    
۸۹. انعام/سوره۶، آیه۲۶.    
۹۰. انعام/سوره۶، آیه۵۶.    
۹۱. مائده/سوره۵، آیه۷۱.    
۹۲. انعام/سوره۶، آیه۱۰۶.    
۹۳. انعام/سوره۶، آیه۱۵۱.    
۹۴. انعام/سوره۶، آیات۱۶۱-۱۶۴.    
۹۵. اعراف/سوره۷، آیه۳۳.    
۹۶. توبه/سوره۹، آیه۱۲۹.    
۹۷. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۴.    
۹۸. هود/سوره۱۱، آیه۱.    
۹۹. هود/سوره۱۱، آیه۲.    
۱۰۰. رعد/سوره۱۳، آیه۱۶.    
۱۰۱. رعد/سوره۱۳، آیه۳۰.    
۱۰۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۴۳.    
۱۰۳. اسراء/سوره۱۷، آیه۴۶.    
۱۰۴. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۱.    
۱۰۵. کهف/سوره۱۸، آیه۱۱۰.    
۱۰۶. انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۴.    
۱۰۷. انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۵.    
۱۰۸. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۸.    
۱۰۹. حج/سوره۲۲، آیه۶۷.    
۱۱۰. نمل/سوره۲۷، آیه۹۱.    
۱۱۱. قصص/سوره۲۸، آیه۸۷.    
۱۱۲. سبأ/سوره۳۴، آیه۲۷.    
۱۱۳. صافّات/سوره۳۷، آیه۳۵.    
۱۱۴. صافّات/سوره۳۷، آیه۳۶.    
۱۱۵. ص/سوره۳۸، آیه۶۵.    
۱۱۶. زمر/سوره۳۹، آیات۶۴- ۶۶.    
۱۱۷. غافر/سوره۴۰، آیه۶۶.    
۱۱۸. فصّلت/سوره۴۱، آیه۶.    
۱۱۹. شوری/سوره۴۲، آیات۱۳-۱۵.    
۱۲۰. احقاف/سوره۴۶، آیه۴.    
۱۲۱. جنّ/سوره۷۲، آیه۲۰.    
۱۲۲. جنّ/سوره۷۲، آیه۲۲.    
۱۲۳. کافرون/سوره۱۰۹، آیات۱- ۵.    
۱۲۴. اخلاص/سوره۱۱۲، آیات۱-۴.    
۱۲۵. نحل/سوره۱۶، آیه۶۴.    
۱۲۶. انعام/سوره۶، آیه۱۵۱.    
۱۲۷. انعام/سوره۶، آیه۱۵۲.    
۱۲۸. اعراف/سوره۷، آیه۲۹.    
۱۲۹. شوری/سوره۴۲، آیه۱۵.    
۱۳۰. انفال/سوره۸، آیه۲۴.    
۱۳۱. انعام/سوره۶، آیه۱۵۳.    
۱۳۲. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱.    
۱۳۳. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۷۳.    
۱۳۴. شوری/سوره۴۲، آیه۵۲.    
۱۳۵. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۸.    
۱۳۶. فرقان/سوره۲۵، آیه۵۷.    
۱۳۷. بقره/سوره۲، آیه۶.    
۱۳۸. بقره/سوره۲، آیه۷.    
۱۳۹. روم/سوره۳۰، آیه۵۲.    
۱۴۰. روم/سوره۳۰، آیه۵۳.    
۱۴۱. فصّلت/سوره۴۱، آیه۴.    
۱۴۲. فصّلت/سوره۴۱، آیه۵.    
۱۴۳. یونس/سوره۱۰، آیه۴۲.    
۱۴۴. یونس/سوره۱۰، آیه۴۳.    
۱۴۵. نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۷.    
۱۴۶. نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۸.    
۱۴۷. کهف/سوره۱۸، آیه۵۷.    
۱۴۸. نمل/سوره۲۷، آیه۸۰.    
۱۴۹. نمل/سوره۲۷، آیه۸۰.    
۱۵۰. روم/سوره۳۰، آیه۵۳.    
۱۵۱. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۲.    
۱۵۲. زخرف/سوره۴۳، آیه۴۰.    
۱۵۳. بقره/سوره۲، آیه۶.    
۱۵۴. بقره/سوره۲، آیه۷.    
۱۵۵. روم/سوره۳۰، آیه۵۲.    
۱۵۶. روم/سوره۳۰، آیه۵۳.    
۱۵۷. ذاریات/سوره۵۱، آیات۵۲- ۵۴.    
۱۵۸. یس/سوره۳۶، آیه۷.    
۱۵۹. یس/سوره۳۶، آیه۹.    
۱۶۰. یس/سوره۳۶، آیه۱۰.    
۱۶۱. فصّلت/سوره۴۱، آیه۴.    
۱۶۲. فصّلت/سوره۴۱، آیه۵.    
۱۶۳. انعام/سوره۶، آیه۱۹.    
۱۶۴. انعام/سوره۶، آیه۹۰.    
۱۶۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۸.    
۱۶۶. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۴.    
۱۶۷. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱.    
۱۶۸. فرقان/سوره۲۵، آیه۱.    
۱۶۹. سبأ/سوره۳۴، آیه۲۸.    
۱۷۰. جمعه/سوره۶۲، آیه۲.    
۱۷۱. جمعه/سوره۶۲، آیه۲۳    
۱۷۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۰.    
۱۷۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۶۴.    
۱۷۴. نساء/سوره۴، آیه۸۰.    
۱۷۵. مائده/سوره۵، آیه۹۲.    
۱۷۶. مائده/سوره۵، آیه۹۹.    
۱۷۷. انعام/سوره۶، آیه۶۶.    
۱۷۸. انعام/سوره۶، آیه۹۱.    
۱۷۹. انعام/سوره۶، آیه۱۰۴.    
۱۸۰. انعام/سوره۶، آیه۱۰۶.    
۱۸۱. انعام/سوره۶، آیه۱۰۷.    
۱۸۲. یونس/سوره۱۰، آیه۹۹.    
۱۸۳. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۸.    
۱۸۴. هود/سوره۱۱، آیه۱۲.    
۱۸۵. رعد/سوره۱۳، آیه۴۰.    
۱۸۶. نحل/سوره۱۶، آیه۸۲.    
۱۸۷. نور/سوره۲۴، آیه۵۴.    
۱۸۸. فرقان/سوره۲۵، آیه۴۳.    
۱۸۹. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۱۸.    
۱۹۰. شوری/سوره۴۲، آیه۶.    
۱۹۱. ق/سوره۵۰، آیه۴۵.    
۱۹۲. طور/سوره۵۲، آیه۴۵.    
۱۹۳. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۲.    
۱۹۴. معارج/سوره۷۰، آیه۴۲.    
۱۹۵. غاشیه/سوره۸۸، آیه۲۱.    
۱۹۶. غاشیه/سوره۸۸، آیه۲۲.    
۱۹۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۸۶.    
۱۹۸. انعام/سوره۶، آیه۵۷.    
۱۹۹. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۶۸، «بین».    
۲۰۰. هود/سوره۱۱، آیه۱۷.    
۲۰۱. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۲۰۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۲، ص ۳۷۱.    
۲۰۳. غافر/سوره۴۰، آیه۶۶.    
۲۰۴. محمّد/سوره۴۷، آیه۱۴.    
۲۰۵. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۲۰۶. مائده/سوره۵، آیه۷۶.    
۲۰۷. مائده/سوره۵، آیه۷۱.    
۲۰۸. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۱۷.    
۲۰۹. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۱۸.    
۲۱۰. نساء/سوره۴، آیه۶۳.    
۲۱۱. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۲۱۲. سبأ/سوره۳۴، آیه۴۶.    
۲۱۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۹۹.    
۲۱۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۲، ص ۱۱۱، ح ۴۰۷.    
۲۱۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۹.    
۲۱۶. بقره/سوره۲، آیه۱۱۹.    
۲۱۷. مائده/سوره۵، آیه۱۹.    
۲۱۸. انعام/سوره۶، آیه۱۹.    
۲۱۹. انعام/سوره۶، آیه۵۱.    
۲۲۰. انعام/سوره۶، آیه۹۲.    
۲۲۱. اعراف/سوره۷، آیه۲.    
۲۲۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۴.    
۲۲۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۸.    
۲۲۴. یونس/سوره۱۰، آیه۲.    
۲۲۵. هود/سوره۱۱، آیه۲.    
۲۲۶. هود/سوره۱۱، آیه۱۲.    
۲۲۷. رعد/سوره۱۳، آیه۷.    
۲۲۸. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۴۴.    
۲۲۹. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۵۲.    
۲۳۰. حجر/سوره۱۵، آیه۸۹.    
۲۳۱. نحل/سوره۱۶، آیه۲.    
۲۳۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۵.    
۲۳۳. کهف/سوره۱۸، آیه۲.    
۲۳۴. کهف/سوره۱۸، آیه۴.    
۲۳۵. مریم/سوره۱۹، آیه۹۷.    
۲۳۶. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۵.    
۲۳۷. حجّ/سوره۲۲، آیه۴۹.    
۲۳۸. فرقان/سوره۲۵، آیه۱.    
۲۳۹. فرقان/سوره۲۵، آیه۵۶.    
۲۴۰. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۱۵.    
۲۴۱. شعراء/سوره۲۶، آیات۱۹۲- ۱۹۴.    
۲۴۲. شعراء/سوره۲۶، آیه۲۱۴.    
۲۴۳. نمل/سوره۲۷، آیه۹۲.    
۲۴۴. قصص/سوره۲۸، آیه۴۶.    
۲۴۵. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۵۰.    
۲۴۶. سجده/سوره۳۲، آیه۳.    
۲۴۷. احزاب/سوره۳۳، آیه۴۵.    
۲۴۸. سبأ/سوره۳۴، آیه۴۶.    
۲۴۹. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۳.    
۲۵۰. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۴.    
۲۵۱. فاطر/سوره۳۵، آیه۴۲.    
۲۵۲. یس/سوره۳۶، آیه۵.    
۲۵۳. یس/سوره۳۶، آیه۶.    
۲۵۴. یس/سوره۳۶، آیه۱۰.    
۲۵۵. یس/سوره۳۶، آیه۱۱.    
۲۵۶. ص/سوره۳۸، آیه۴.    
۲۵۷. ص/سوره۳۸، آیه۶۵.    
۲۵۸. ص/سوره۳۸، آیه۷۰.    
۲۵۹. فصّلت/سوره۴۱، آیه۱۳.    
۲۶۰. زخرف/سوره۴۳، آیه۲۳.    
۲۶۱. احقاف/سوره۴۶، آیه۹.    
۲۶۲. فتح/سوره۴۸، آیه۸.    
۲۶۳. ق/سوره۵۰، آیه۲.    
۲۶۴. ذاریات/سوره۵۱، آیه۵۰.    
۲۶۵. ذاریات/سوره۵۱، آیه۵۱.    
۲۶۶. ملک/سوره۶۷، آیه۲۶.    
۲۶۷. مدّثر/سوره۷۴، آیه۲.    
۲۶۸. نازعات/سوره۷۹، آیه۴۵.    
۲۶۹. لیل/سوره۹۲، آیه۱۴.    
۲۷۰. بقره/سوره۲، آیه۱۱۹.    
۲۷۱. نساء/سوره۴، آیه۱۶۳.    
۲۷۲. نساء/سوره۴، آیه۱۶۵.    
۲۷۳. مائده/سوره۵، آیه۱۹.    
۲۷۴. انعام/سوره۶، آیه۵۴.    
۲۷۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۸.    
۲۷۶. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۵.    
۲۷۷. مریم/سوره۱۹، آیه۹۷.    
۲۷۸. فرقان/سوره۲۵، آیه۵۶.    
۲۷۹. احزاب/سوره۳۳، آیه۴۵.    
۲۸۰. سبأ/سوره۳۴، آیه۲۸.    
۲۸۱. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۴.    
۲۸۲. یس/سوره۳۶، آیه۱۱.    
۲۸۳. فصّلت/سوره۴۱، آیه۴.    
۲۸۴. فتح/سوره۴۸، آیه۸.    
۲۸۵. صفّ/سوره۶۱، آیه۱۳.    
۲۸۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۶۴.    
۲۸۷. بقره/سوره۲، آیه۱۷۰.    
۲۸۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص ۴۶۱- ۴۶۲.    
۲۸۹. مائده/سوره۵، آیه۱۰۴.    
۲۹۰. زخرف/سوره۴۳، آیه۲۴.    
۲۹۱. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۲۹۲. مریم/سوره۱۹، آیه۹۷.    
۲۹۳. دخان/سوره۴۴، آیه۵۸.    
۲۹۴. نحل/سوره۱۶، آیه۱۲۵.    
۲۹۵. نجم/سوره۵۳، آیه۲۹.    
۲۹۶. نجم/سوره۵۳، آیه۳۰.    
۲۹۷. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۹.    
۲۹۸. طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
۲۹۹. طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
۳۰۰. ص/سوره۳۸، آیه۱۷.    
۳۰۱. احقاف/سوره۴۶، آیه۳۵.    
۳۰۲. ق/سوره۵۰، آیه۳۹.    
۳۰۳. طور/سوره۵۲، آیه۴۸.    
۳۰۴. قلم/سوره۶۸، آیه۴.    
۳۰۵. مزمّل/سوره۷۳، آیه۱۰.    
۳۰۶. مدّثر/سوره۷۴، آیه۱.    
۳۰۷. مدّثر/سوره۷۴، آیه۲.    
۳۰۸. مدّثر/سوره۷۴، آیه۷.    
۳۰۹. انسان/سوره۷۶، آیه۲۴.    
۳۱۰. حجر/سوره۱۵، آیه۹۴.    
۳۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص ۵۳۳.    
۳۱۲. نساء/سوره۴، آیه۶۳.    
۳۱۳. مائده/سوره۵، آیه۹۲.    
۳۱۴. مائده/سوره۵، آیه۹۹.    
۳۱۵. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۵۲.    
۳۱۶. نحل/سوره۱۶، آیه۳۵.    
۳۱۷. نحل/سوره۱۶، آیه۸۲.    
۳۱۸. نور/سوره۲۴، آیه۵۴.    
۳۱۹. عنکبوت/سوره۲۹، آیه۱۸.    
۳۲۰. یس/سوره۳۶، آیه۱۷.    
۳۲۱. شوری/سوره۴۲، آیه۴۸.    
۳۲۲. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۲.    
۳۲۳. جنّ/سوره۷۲، آیه۲۲.    
۳۲۴. جنّ/سوره۷۲، آیه۲۳.    
۳۲۵. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۹.    
۳۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص ۱۰۷.    
۳۲۷. شوری/سوره۴۲، آیه۱۵.    
۳۲۸. روم/سوره۳۰، آیه۵۳.    
۳۲۹. ذاریات/سوره۵۱، آیه۵۵.    
۳۳۰. روم/سوره۳۰، آیه۵۳.    
۳۳۱. یس/سوره۳۶، آیه۱۰.    
۳۳۲. یس/سوره۳۶، آیه۱۱.    
۳۳۳. یس/سوره۳۶، آیه۱۰.    
۳۳۴. یس/سوره۳۶، آیه۱۱.    
۳۳۵. اعلی/سوره۸۷، آیه۹.    
۳۳۶. اعلی/سوره۸۷، آیه۱۰.    
۳۳۷. انعام/سوره۶، آیه۵۰.    
۳۳۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۹۷.    
۳۳۹. انعام/سوره۶، آیه۱۰۶.    
۳۴۰. اعراف/سوره۷، آیه۲۰۳.    
۳۴۱. یونس/سوره۱۰، آیه۱۰۹.    
۳۴۲. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۵.    
۳۴۳. احزاب/سوره۳۳، آیه۲.    
۳۴۴. زخرف/سوره۴۳، آیه۴۳.    
۳۴۵. احقاف/سوره۴۶، آیه۹.    
۳۴۶. نجم/سوره۵۳، آیه۳.    
۳۴۷. نجم/سوره۵۳، آیه۴.    
۳۴۸. انعام/سوره۶، آیات۱۴۳-۱۴۵.    
۳۴۹. انعام/سوره۶، آیه۱۴۸.    
۳۵۰. انعام/سوره۶، آیه۱۵۰.    
۳۵۱. زمر/سوره۳۹، آیه۱۰.    
۳۵۲. علق/سوره۹۶، آیه۱۰.    
۳۵۳. علق/سوره۹۶، آیه۱۲.    
۳۵۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۷۲.    
۳۵۵. نساء/سوره۴، آیه۸۴.    
۳۵۶. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۷، ص ۱۳۳ «حرض».    
۳۵۷. انفال/سوره۸، آیه۲۴.    
۳۵۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص ۸۲۰.    
۳۵۹. كشف الاسرار، ج ۴، ص ۲۸.
۳۶۰. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۳۶۱. کهف/سوره۱۸، آیه۱۱۰.    
۳۶۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۹۹.    
۳۶۳. مائده/سوره۵، آیه۶۷.    
۳۶۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۴۶، ح ۲۶۴.    
۳۶۵. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۵۱، ح ۲۹۰- ۲۹۲.    
۳۶۶. سیوطی، عبدالرحمان بن تبی بکر، الدّرّ المنثور، ج ۳، ص ۱۱۷.    
۳۶۷. حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التّنزیل، ج ۱، ص ۲۴۹-۲۵۷.    


۲۷ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۶، ص۱۵۱، برگرفته از مقاله «تبلیغ محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله».    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.